Krótko po powrocie z wycieczki do Chorwacji oraz Bośni i Hercegowiny, członkowie Klubu Seniora „Pod Aniołami”, wyjechali na pielgrzymkę do sanktuarium maryjnego w Skrzatuszu i Licheniu. Odwiedzili także stary klasztor pocysterski w miejscowości Ląd (okolice Słupcy  w woj. Wielkopolskim).

Wielu z uczestników  tego wyjazdu odwiedzało wcześniej Licheń i Skrzatusz, byli też tacy, którzy pojechali tam po raz pierwszy.

Wyjazd nastąpił we wczesnych godzinach rannych, tak, że już ok. 9.00 byliśmy w Skrzatuszu. Miejscowość ta leży kilka kilometrów za Wałczem. W Skrzatuszu znajduje się sanktuarium maryjne z barokowym kościołem pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.  Od 1575 roku w miejscowym kościele, początkowo drewnianym, znajduje się figurka Matki Bożej Bolesnej. Biskup poznański Wojciech Tolibowski 15 listopada 1660 r. ogłosił figurę Matki Bożej za cudowną, zatwierdził cuda, konsekrował mensę ołtarza i ustanowił jezuitę ks. Jakuba Krueńskiego pierwszym proboszczem parafii. W 1680 skrzatuskie sanktuarium odwiedził król Jan III Sobieski, prosząc Matkę Bożą o zwycięstwo nad Turkami. Rezydującemu w Skrzatuszu, staroście nowodworskiemu i wojewodzie poznańskiemu Wojciechowi Konstantemu Brezie polecił zbudować większy kościół, który zbudowano w latach 1687-94 jako wotum za odsiecz wiedeńską.

Na tle bazyliki w Licheniu

Kroniki podają, że na uroczystości odpustowe w XVII w. przybywało 10 tys. pielgrzymów reprezentujących wszystkie stany z bardzo nawet odległych stron. Pielgrzymki nie ustały również podczas drugiej wojny światowej. Dziś sanktuarium odwiedza rocznie około 60 tys. pielgrzymów.

Uczestnicy naszego wyjazdu mieli okazję zobaczyć wnętrza odnowionego kościoła oraz kompleksu budynków sanktuarium maryjnego. Był czas na modlitwę oraz wspólne śpiewanie pieśni kościelnych.

Drugim etapem wyjazdu było odwiedzenie Lichenia (prawidłowa nazwa miejscowości , to Licheń Stary). Dotarliśmy tam w godzinach popołudniowych. Już z odległości kilku kilometrów widoczna była wieża i kopuła bazyliki. Od połowy XIX w. znajdujące się tutaj Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej Królowej Polski jest ośrodkiem pielgrzymkowym o znaczeniu nie tylko ogólnopolskim. Wielu z nas odwiedzało wcześniej to sanktuarium maryjne. Przypomnijmy jednak pokrótce historię jego powstania.

Historia ta wiąże się z małym obrazkiem Matki Bożej, który zawiesił w pobliskim lesie Tomasz Kłossowski, kowal z Izabelina. Obraz został przez niego umieszczony w kapliczce na sośnie w Lesie Grąblińskim, nieopodal Lichenia. Obrazek został namalowany prawdopodobnie pod koniec XVIII wieku, przez nieznanego malarza, na modrzewiowej deseczce. Malowidło przedstawia popiersie Najświętszej Maryi Panny spoglądającej w dół, posiadającej na piersi rozpostartego orła białego w koronie.

Około 1850 roku – Mikołaj Sikatka (Sikacz) – miejscowy pasterz , miał przed tym obrazem kilkakrotnie wizję Matki Bożej. Przekazała mu ona orędzie wzywające do modlitwy i nawrócenia, oraz polecenia przeniesienia obrazu w miejsce bardziej godne. Początkowo nikt nie uwierzył Sikatce. Sytuacja zmieniła się, gdy w tym samym roku w okolicy zapanowała — zapowiedziana jego zdaniem przez Matkę Bożą — epidemia cholery. Mieszkańcy zaczęli licznie gromadzić się przy obrazie na modlitwie o zdrowie. Świadectwa o licznych uzdrowieniach sprawiły, że władze kościelne po zbadaniu tych wydarzeń poleciły przenieść obraz do kościoła pw. św. Doroty w Licheniu, co nastąpiło uroczyście 29 września 1852 roku, natomiast same objawienia nigdy nie zostały przez Kościół uznane.

W 2004 roku, po dziesięciu latach prac, oddano do użytku monumentalną pięcionawową bazylikę z centralną kopułą, według projektu Barbary Bieleckiej z Gdyni. Jest to obecnie największa świątynia w Polsce, ósma w Europie i dwunasta na świecie – długość 139 m, szerokość 77 m (szerokość elewacji frontowej – 162 m), wysokość części centralnej 64,8 m (wysokość krzyża wieży – 141,5 m). Kubatura budowli wynosi ponad 300 tys. m³, powierzchnia 23 tys. m². Światło wpada do wnętrza przez tyle okien, ile jest dni w roku – 365, a wejść do środka można przez tyle drzwi, ile rok ma tygodni – 52. Do kościoła prowadzą 33 stopnie nawiązujące do lat życia Jezusa Chrystusa na ziemi. Na placu przed bazyliką może zgromadzić się ok. 250 tys. wiernych.

Świątynia zbudowana jest na planie krzyża. Składa się z części głównej, dzwonnicy, wieży oraz trzech okazałych portyków. W dzwonnicy (mierzącej 68 m) umieszczono dzwon "Maryja Bogurodzica" ważący prawie 15 ton. Jest to największy dzwon w Polsce i trzeci pod względem wielkości w Europie. Odlany został w ludwisarni Enriko Campanniego pod Mediolanem. Ma ton uderzeniowy c°, średnicę 3,12 m, wysokość 4,40 m. Wykonany został ze spiżu, a jego 400-kilogramowe serce każdego dnia oznajmia zbliżające się południe. Nieopodal nowej świątyni zostały umieszczone także inne dzwony: ważący 11,6 ton – "Józef" o tonie e° (serce 270 kg), ważący 5,6 ton – "Piotr" (serce 120 kg ) oraz ważący 3 tony – "Paweł" (serce 70 kg) będącymi jednymi z największych wykonanych dotąd w Polsce, w ludwisarni Janusza Felczyńskiego w Przemyślu.

W Sanktuarium są także największe w kraju organy. Mają one 157 głosów i ok. 20 tys. piszczałek. Bazylikę konsekrowano 12 czerwca 2004, jako Wotum Kościoła Katolickiego na Wielki Jubileusz Narodzenia Chrystusa. Powstanie świątyni zostało sfinansowane z datków pielgrzymów.

Na szczycie 141 metrowej wieży znajdują się dwa tarasy widokowe – górny na wysokości 130 m i dolny na wysokości 120 m, z których rozciąga się widok przy dobrej pogodzie na odległość nawet do 30 km od Lichenia. Na wieżę można się dostać pieszo (schody - 31 pięter wraz z 762 stopniami), jak również windą osobową na 27 piętro.

W centralnej części sanktuarium, obok starego kościoła p.w. św. Doroty, wznosi się 25-metrowej wysokości kamienna góra (tzw. Golgota), na której szczycie widoczny jest krzyż oraz postacie Matki Bożej i św. Jana.

Tyle o samym sanktuarium. Dużo jest tych informacji, ale może warto o niektórych pamiętać.

Członkowie naszej pielgrzymki uczestniczyli w wieczornej mszy świętej w bazylice. Ksiądz prowadzący mszę powitał naszą grupę przedstawiając ją jako pielgrzymkę z parafii Rymań i Gorawino z diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej. Zwiedzaliśmy też indywidualnie cały kompleks sanktuarium. Byliśmy na tarasach widokowych wieży bazyliki, w kościele św. Doroty, wchodziliśmy na kamienną Golgotę, wielu z nas zabrało ze sobą wodę ze źródełka licheńskiego, zwiedzaliśmy cały park znajdujący się wokół bazyliki z wieloma kaplicami, pomnikami itp.

Następnego dnia pojechaliśmy też, do wspomnianego już, lasu grąblińskiego, gdzie miejscowy pasterz , miał kilkakrotnie wizję Matki Bożej. Znajduje się tam klasztor sióstr Anuncjatek oraz dwie kaplice i droga krzyżowa. Jest też tam ładnie zorganizowany duży parking, dom pielgrzyma oraz estakada nad drogą, aby pielgrzymi mogli bezpiecznie przechodzić do lasu grąblińskiego.

Trzecim etapem naszego wyjazdu było odwiedzenie zabytkowego zespołu klasztornego w Lądzie, gdzie mieściło się  opactwo cysterskie, a obecnie placówka salezjanów – Wyższe Seminarium Duchowne Towarzystwa Salezjańskiego. 1 lipca 2009 roku obiekt ten został uznany za pomnik historii.

Klasztor cystersów w Lądzie, nad Wartą został założony w 1145 roku, jako folwark klasztoru w Łęknie, samodzielny był od około 1175 roku. Po 1193 r., staraniem księcia Mieszka Starego zasiedlony został przez mnichów z Altenbergu koło Kolonii i aż do XVI w. zakonnicy rekrutowali się z Nadrenii. W 1511 roku ustawa sejmowa umożliwiła wstęp do klasztoru Polakom, a od 1538 r. opatem mógł być tylko Polak szlacheckiego pochodzenia. Nie godząc się z wyborem na opata Polaka Jana Wysockiego, cystersi niemieccy opuścili opactwo udając się do Henrykowa na Śląsku. Od tego czasu dobrami lądzkimi zarządzali opaci polskiego pochodzenia wybierani przez konwent.

Od 1921 roku kościół i klasztor był własnością salezjanów i siedzibą niższego seminarium duchownego Towarzystwa Salezjańskiego. Salezjanie dokonali restauracji zniszczonych zabudowań klasztoru adaptując je na cele dydaktyczne. W latach okupacji, Salezjanie zostali zmuszeni do opuszczenia klasztoru, a kościół zamknięto.  W latach 1939-1941 mieścił się tu hitlerowski obóz przejściowy dla księży, głównie z diecezji włocławskiej, a po likwidacji obozu w klasztorze zorganizowano tu ośrodek Hitlerjugend. Po wojnie powrócili Salezjanie kontynuując działalność niższego seminarium duchownego. Po zamknięciu przez władze  niższego seminarium 1952, Ląd stał się siedzibą Wyższego Seminarium Duchownego Towarzystwa Salezjańskiego.

W 1972 rozpoczęto szeroko zakrojone prace remontowo-renowacyjne obiektu. Kościół i klasztor otoczone są opieką konserwatorską, powstały też nowe budynki. W 2009 zespół dawnego opactwa cystersów został uznany przez Prezydenta RP za pomnik historii.

Podczas naszego pobytu w Lądzie trwały również prace konserwatorskie, a wewnątrz kościoła stały wysokie rusztowania. Nie przeszkodziło to nam w zwiedzeniu tej starej budowli. Ksiądz, który nas oprowadzał mówił wiele o historii tego miejsca. Kościół prezentuje się pięknie. Zwiedzaliśmy też zabudowania klasztoru, pomieszczenia refektarza, ogród oraz aulę, w której znajduje się biblioteka.

Po zwiedzeniu kompleksu klasztornego w Lądzie, udaliśmy się w drogę powrotną. Autokar prowadzony przez p. Zbyszka, sprawnie i bezpiecznie pokonywał kolejne kilometry, a na zakończenie wycieczki kierowca otrzymał gromkie brawa.

Cała wyprawa, choć dość krótka, spełniła swoje zadania. Odwiedziliśmy dwa sanktuaria maryjne oraz piękny zabytkowy kompleks pocysterski. W godzinach wieczornych byliśmy już w Gminie Rymań.

Przy opracowaniu wykorzystano teksty m.in. ze stron internetowych:

www.skrzatusz.koszalin.opoka.org.pl, http://www.skrzatusz.pl/, www.lichen.pl/‎, Wikipedia, http://www.lad.pl/

Zdj. Jola i Tadeusz Dach