Rok jubileuszu 50-lecia utworzenia polskiego muzeum w Kołobrzegu znajduje swoje ukoronowanie w wydanym właśnie albumie pt. 50 lat Muzeum Oręża Polskiego w służbie historii i kultury.

O kulisach pracy nad albumem jubileuszowym, opowiedzieli jego autorzy podczas wieczoru autorskiego, który odbył się w Muzeum 26 listopada 2013r: prof. dr hab. Bogusław Polak, dr Hieronim Kroczyński oraz Paweł Pawłowski. Uczestnicy spotkania mieli okazję poznać kilka epizodów z pracy dyrektorów i ich osobiste refleksje na temat pracy w muzeum, oraz niezwykle sugestywną wypowiedź prof. Polaka – wieloletniego przewodniczącego Rady Muzeum – dotyczącą roli i znaczenia kołobrzeskiego Muzeum w dziejach polskiego i europejskiego muzealnictwa. Spotkanie pozwoliło widzom także na zdobycie pamiątkowej dedykacji od autorów.

Wspomnienia z pracy w Muzeum Oręża Polskiego, spisane przez jego trzech dyrektorów, dają czytelnikowi poczucie stabilności w jakże niestabilnych czasach. Pół wieku działalności w epoce zmian kulturowych, politycznych i społecznych, powinno dać nam przekonanie o nieustannych i gwałtownych zmianach także w działalności i misji jednego z największych muzeów na Pomorzu Zachodnim. W trakcie wędrówki przez 50 lat trwania w społecznej tkance miasta, widzimy próby oswajania nowej Ojczyzny, poszukiwanie tożsamości nowych mieszkańców Pomorza i budowanie polskiej administracji w Kołobrzegu. W realiach Polski Ludowej następuje z jednej strony wyczekiwane ale i też narzucone politycznie, upamiętnienie szlaku bojowego 1. Armii Wojska Polskiego, z drugiej - zmierzenie się z zastanym i „trudnym” dziedzictwem kulturowym. Muzeum staje się obserwatorem ważnych dla Polski wydarzeń. Na ich tle, istota działalności i polityka gromadzenia zbiorów pozostają niezmienne od chwili powołania muzeum w 1963 roku. Pomimo wielu trudności (administracyjnych i finansowych), muzeum - jako skarbnica narodowych i lokalnych wartości, jest stabilnym elementem społeczno - kulturowego krajobrazu, zarówno miasta Kołobrzeg, jak i całego województwa. To poczucie bezpieczeństwa i wiarygodności jest zagwarantowane w istnieniu muzeum – jako punktu odniesienia dla widzów poszukujących własnej tożsamości i wspólnoty. Postępujący egalitaryzm wpływa na kulturotwórczą i edukacyjną rolę instytucji muzealnej. Dzięki racjonalnym i nowatorskim działaniom dyrektorów, Muzeum nie jest już niedostępnym i bezosobowym gmachem, lecz instytucją zaufania społecznego, w której muzealnicy opatrują komentarzem gromadzone na rzecz pokoleń zbiory.

          Publikacja w formie okolicznościowego albumu, zawiera opis trzech wizji działalności kołobrzeskiego Muzeum, jego trzech dyrektorów, których łączy nie tylko szacunek do dokonań poprzedników, ale i wspólna praca na rzecz przyszłości tej znanej w całej Polsce instytucji. Dr Hieronim Kroczyński i Barbara Zabel, nie tylko mieli tę okazję by przekazać swojemu następcy doświadczenie i wiedzę o stanie instytucji, ale nadal aktywnie wspierają Muzeum poprzez aktywną działalność w Towarzystwie Przyjaciół Muzeum Oręża Polskiego czy w Związku Zawodowym Pracowników Kultury i Sztuki. Można także śmiało stwierdzić, iż o ile epokę Kroczyńskiego zdominowała budowa i rozwój kolekcji techniki wojskowej, Barbara Zabel skupiona była na tworzeniu kolekcji związanej z dziejami miasta i metrologią, tak Pawłowski kontynuuje idee poprzedników, rozwijając Muzeum w dużej mierze o wątki ściśle związane z morskim charakterem miasta: sztandarowym przykładem może być otwarty przy życzliwej pomocy władz samorządowych, nowy oddział - Kołobrzeski Skansen Morski. Dwie wystawy główne muzeum tworzone były przy współpracy z autorytetami w dziedzinie historii wojskowości – prof. dr hab. Bogusławem Polakiem oraz archeologii – prof. dr hab. Marianem Rębkowskim, których osobiste opinie na temat kolekcji i zbiorów, są istotnym elementem niniejszej publikacji.

          Wspomnienia dyrektorów poprzedza krótka historia kołobrzeskiego muzealnictwa,  przed wybuchem II wojny światowej. Polski Kołobrzeg czekał na swoje muzeum 18 lat. Było to jednak muzeum o całkowicie innym charakterze i zbiorach. W odniesieniu do okoliczności powołania Muzeum Oręża Polskiego, dla czytelnika widoczna będzie analogia do przedwojennej historii muzealnictwa. W tym wypadku, także z inicjatywy regionalistów i społeczników, w 1963 roku udaje się utworzyć w Kołobrzegu, mieście - symbolu, pierwszą polską placówkę muzealną. Dzięki profesjonalnej i twórczej pracy kołobrzeskich muzealników, posiadamy obecnie największą kolekcję militariów na Pomorzu o randze międzynarodowej. Unikatowe zabytki świadczące o bogatej historii miasta, pochodzą z badań, prowadzonych w Kołobrzegu przez nestora polskiej archeologii prof. Lecha Leciejewicza, kontynuowanych przez Polską Akademię Nauk z prof. Marianem Rębkowskim na czele. Do zbiorów Muzeum należy także jedna z bogatszych i cenniejszych kolekcji miar i wag. Działania z zakresu edukacji i upowszechniania zbiorów, wypracowana marka instytucji, potwierdza, iż Muzeum Oręża Polskiego staje się ważnym elementem promocyjnym miasta -uzdrowiska, obejmując swoim zasięgiem całe Pomorze.

      Autorzy celowo zrezygnowali z analitycznego i ilościowego opisu, jakie wytrawny badacz znajdzie w corocznych sprawozdaniach z działalności muzeum, skupiając uwagę czytelnika na osobistych wspomnieniach, ważniejszych wydarzeniach, ludziach mających wpływ na działalność muzeum, pracy naukowej i gromadzeniu kolekcji, świadczących o roli i znaczeniu kołobrzeskiego muzeum w sferze kultury polskiej oraz europejskiej. Odnajdziemy tu odniesienia do lokalnej elity kulturalnej i społecznej, a także do ważnych postaci i autorytetów, które przez lata wpływały na narrację i sposoby upowszechniania dziedzictwa kulturowego. Wspomnienia opisują te chwile, które warto wspominać.

         Czytelnicy odnajdą w publikacji także kalendarium najważniejszych wydarzeń, indeksy wystaw czasowych, wydanych publikacji, oraz kadencje Rady Muzealnej. Oprawę graficzną albumu stanowią kolorowe fotografie najbardziej reprezentatywnych muzealiów z kolekcji muzeum, wykonane przez uznanego artystę fotografika Roberta Gauera. Ich wybór do sesji fotograficznej nie był łatwy, gdyż kolekcja obejmuje blisko 18 tysięcy muzealiów.

Nad całością formy graficznej wydawnictwa i korektami czuwali pracownicy Wydawnictwa Kamera. Czytelny układ oraz wysokiej klasy projekt graficzny wydawnictwa jest zasługą Dariusza Jakubowskiego, który od wielu lat współpracuje z kołobrzeskim muzeum, a jego prace możemy podziwiać m.in. w ostatniej publikacji muzealnej: H. Kroczyńskiego „Polskie Tradycje Morskie 967-1945”[2012r].

      Album „50 lat Muzeum Oręża Polskiego w służbie historii i kultury” jest pracą zbiorową komitetu redakcyjnego, a także pracowników Muzeum: Barbary Skomiał, Radosława Horanina i Anetty Bolechowskiej, które w całość zebrała sekretarz redakcji Malwina Markiewicz. Prace nad publikacją rozpoczęły się już w listopadzie 2012 r. i trwały blisko rok.

Wydawnictwo powstało dzięki wsparciu finansowemu Województwa Zachodniopomorskiego oraz Gminy Miasto Kołobrzeg.

 zdjęcia: Radosław Horanin