Pana Gustawa Dach z Gorawina (gmina
Rymań) odwiedzili specjalni goście: p. Łukasz Suchanowski - członek Zarządu Głównego Związku Żołnierzy
NSZ i jednocześnie członek zarządu O/Szczecin oraz p. Adam Latusek z Instytutu
im. W. Pileckiego, który był operatorem kamery. W ramach projektu
"Świadkowie Epoki" z Instytutu
Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego przeprowadzono notacje
filmową z por. Gustawem Dachem ps. "Wołyniak" - weteranem ZWZ, AK
oraz Narodowego Zjednoczenia Wojskowego z oddziału mjr Franciszka Przysiężniaka
ps. "Ojciec Jan" i zarazem członkiem Koła Środkowe Pomorze Związku
Żołnierzy NSZ.
Gustaw
wspominał swoje życie, poczynając od miejsca urodzenia w Zastawiu (gm. Mizocz)
na Wołyniu. Mówił też o swoim ojcu Mikołaju, legioniście Piłsudskiego i działaniach osadników
wojskowych na Wołyniu.
Już 20 września 1939 roku uciekli
stamtąd z całą rodziną na tereny ówcześnie zajęte przez Niemców, do Radymna,
gdzie mieszkali przez cały okres wojny. Tam Gustaw wstąpił do ZWZ ( Związek
Walki Zbrojnej) a później do AK (Armia Krajowa). Po wyzwoleniu tych ziem, z
całym byłym oddziałem AK wstąpili do milicji. Z milicji Gustaw uciekł w maju
1945 roku i dołączył wraz ze swoimi kolegami do oddziału leśnego podległego Narodowemu
Zjednoczeniu Wojskowemu. Dowodził nimi mjr Franciszk Przysiężniak ps.
"Ojciec Jan". Późną jesienią wyjechał na Ziemie Odzyskane, a od 02
stycznia 1946 pracował już w PGR Drozdowo. Tam latem został rozpoznany i
aresztowany. Postępowanie karne odbyło się w Rzeszowie, otrzymał dwa lata więzienia
za dezercję z milicji. Nigdzie nie wyszła sprawa jego udziału w partyzantce
antykomunistycznej.
Po zakończonym nagraniu złożono
wizytę w Regionalnej Izbie Muzealnej w Rymaniu. Obecny był prezes
Stowarzyszenia Historycznego „Dębosz” Edmund Kaźmierski. W Izbie Muzealnej
znajdują się między innymi unikatowe pamiątki związane z oddziałem "Ojca
Jana" przekazane przez Gustawa Dacha m.in. oryginalny ryngraf z
wizerunkiem Matki Boski Częstochowskiej czy wykonany 21 lipca 1945 roku w
partyzantce orzełek na korze (na zdj.). Łukasz Suchanowski przekazał dla
naszego muzeum pamiątkowy Krzyż NSZ, a Gustaw Dach pamiątkowy Krzyż NZW. W
rozmowie, wstępnie postanowiono o współpracy Stowarzyszenia Historycznego
„Dębosz” z Koła Środkowe Pomorze Związku Żołnierzy NSZ.
Film o wspomnieniach Gustawa będzie można
zobaczyć prawdopodobnie jesienią tego roku.
Zdj. Tadeusz Dach
|