|
Autor: Paweł Ciechanowicz
|
Poniżej zamieszczam artykuł o kościele w Gorawinie, który napisał p. Paweł Ciechanowicz oraz na jego końcu moje uzupełnienia na ten temat. Można by napisać znacznie więcej, ale powstał by wtedy oddziely artykuł. Tadeusz Dach
O Gorawinie nie będę pisał bo Pan Tadeusz Dach o nim wszystko napisał. Przybliżę jedynie nasz kościół. W sumie tylko uzupełnię.
Co
do daty jego powstania to wyryta na belce data 1644 r przez
budowniczego Joachim Heckel. Lecz dotarłem do danych ,że kościół mógł
być wybudowany w roku 1623 bądź 8 ( problem z rozczytaniem dany) przez
Joachima i Jana Neidera.
Wracamy do kościoła.
Kościół
wzniesiony został w 1644 r. przez Joachima Heckela; świadczył o tym
napis wycięty na belce we wschodnim szczycie dachu: „Joachim 'Heckel war
mich gebauwet - Hans Meider Anno 1644" (powyższy napis podajemy za L.
Böttgerem; współcześnie inskrypcje są słabo czytelne. Jak wspomniałem
wyżej są informacje , że świątynia wybudowana została w 1623 r.-
publikacje te nie podają wszakże źródeł, na których opierają powyższe
twierdzenie.
W końcu XVII w. kościół otrzymał bogate wyposażenie: w 1691 r. Jakub
Henke wykonał trójdzielny ołtarz ze sceną Ukrzyżowania w polu głównym, a
w 1693 r. Ernst Kritewidt z Kołobrzegu odlał dzwon o średnicy 70 cm.
(wcześniej w obiekcie zawieszony był dzwon z XV w. o średnicy 104 cm,
przeniesiony następnie do kościoła mariackiego we Fleusburgu). Analiza
warsztatu budowlanego i charakteru budulca pozwalają na stwierdzenie
wtórności przybudówki południowej (przedsionka); datować ją należy na 2.
połowę XVIII w. W sensie architektonicznym opisywana świątynia to
kościół salowy, bez wyodrębnionego prezbiterium, wzniesiony w
konstrukcji ryglowej z ceglanym wypełnieniem kwater międzyryglowych. Do
1991 r. obiektowi po stronie zachodniej towarzyszyła wolnostojąca,
drewniana wieża, zwieńczona latarnią i przykryta strzelistym, stożkowym
hełmem.
Po II wojnie światowej kościół górawiński przejęty został
prze katolików (poświęcenie 1. 10. 1946 r.) i funkcjonujący do 1977 r. w
ramach parafii w Rymaniu. 5. 07. 1977 r. w Górawinie utworzono
samodzielny wikariat parafialny. 15. 09. 1981 r. erygowano tu parafię
p.w. Matki Bożej Królowej Polski, na mocy decyzji bp Ignacego Jeża. 24.
06. 1991 r. wieżę kościelną i więźbę dachową korpusu świątyni zniszczył
pożar, powstały wskutek wadliwej instalacji elektrycznej. Odbudowę
kościoła przeprowadziła miejscowa społeczność wiernych, kierowana przez
ówczesnego proboszcza ks. Stefana Kaczmarka. Projekt techniczny
zachodniej części obiektu, powstałej w miejscu dawnej wieży wykonał inż.
Witold Krzyżawski z Trzebiatowa. Ponownego poświęcenia kościoła
dokonano 5. 09. 1993 r.
Kościół p. w. Matki Boskiej Królowej
Polski zlokalizowany jest w centrum wsi, w obrębie wrzecionowatego,
niewielkiego nawisa. Owalna parcela wygrodzona metalową siatką ujętą
ramami z kątownika stalowego; dolną część ogrodzenia stanowi pierwotny
mur kamienny. Obrzeża działki siedliskowej obsadzone są okazałymi lipami
i jesionami. Wejścia na teren przykościelny od strony
północno-wschodniej, północno-zachodniej i południowej. Po południowej
stronie kościoła, zajmującego środkową część parceli, usytuowany
obelisk, upamiętniający poległych w czasie I wojny światowej; po stronie
południowo-zachodniej współczesny krzyż misyjny. Nie zachowały się
nagrobki i mogiły dawnej nekropolii otaczającej świątynię.
Materiał, technika, konstrukcja:
Posadowienie
obiekt osadzony na kamiennych ławach fundamentowych; poziom ich
zagłębienia w grunt nierozpoznany z uwagi na konieczność wykonania
stosownych odkrywek. Podmurówka, tworząca cokół korpusu murowana z
kamienia polnego, nietynkowana, z wtórnymi, wypukłymi spoinami. Wysokość
cokołu od 40 do 180 cm. Na podmurówce ułożona jest dębowa podwalina,
łączona na długości „na nakładkę", w narożnikach zwęgłowana na zamek".
Ławy fundamentowe wtórnej (zachodniej) części budynku betonowy, zbrojony
prętami stalowymi. Nietynkowany cokół tej części budynku licowany jest
kostką brukową.
Ściany obwodowe korpusu wykonane w technice ryglowej z
drewna dębowego; wypełnienie kwater międzryglowych stanowi cegła
ceramiczna (27,5-30 x 13,5 x 7-7,5 cm w ścianie wschodniej i 26 x 13,5 x
6,5 cm w pozostałych ścianach korpusu i przybudówce południowej).
Kubatura ok. 1400 m3,15. Powierzchnia zabudowy ca 230 m2.
Prace
budowlane i konserwatorskie, ich przebieg i dokumentacja (po 1945 r.)
Bezpośrednio o II wojnie światowej zlikwidowano wejście we wschodniej
ścianie szczytowej kościoła. W latach 60-tych pokrycie dachu korpusu
świątyni z ceramicznej karpiówki zastąpiono blachą. W latach 1991-93
kościół był odbudowywany po zniszczeniach wywołanych pożarem (m. in. w
miejscu drewnianej wieży postawiono przybudówkę przedłużającą nawę,
wykonano nową więźbę dachową i pokrycie dachu, belkowy strop nagi
zastąpiono pseudozwierciadlanym, oblistwowanym, sporządzono nowe okna).
Pokrycie
dachu stanowi falista blacha (typu Lindab). Krawędzie połaci
zabezpieczone orynnowaniem. Bezpośrednio po II wojnie światowej dach
kościoła przykryty był ceramiczną, grubą karpiówką, a następnie blachą
ocynkowaną.
Posadzki
we wnętrzu świątyni posadzka z cegłopodobnych
płytek terakoty (przed remontem posadzka ceglana w ciągach
komunikacyjnych, pod ławkami podłoga deskowa); w obrębie dwustopniowego
podwyższenia przyołtarzowego posadzka z dekoracyjnych, wzorzystych
płytek terakoty (40 x 40 cm). Strop drewniany, pseudozwierciadlany (o
równych powierzchniach zwierciadła i faset), obity sosnowymi listwami,
utrzymanymi w naturalnej tonacji drewna sosnowego. Przed pożarem w
kościele występował drewniany, płaski strop belkowy nagi, z deskową
powałą; strop ten utrzymany był w kolorze białym.
Schody prowadzące
na emporę drewniane, policzkowe, dwubiegowe, zaopatrzone w proste
drewniane poręcze. Biegi schodów - od spodu - obite sosnowymi listwami
boazeryjnymi.
Rzut
Kościół górawiński założony został na planie
prostokąta o wymiarach ca 1890 x 970 cm, zorientowanego na osi W - E. Z
uwagi na brak jednoznacznych przekazów trudno obecnie przesądzić czy
oprócz wejść południowego (przeprutego na wschód od osi elewacji
południowe
Wnętrze
Wnętrze obiektu salowe, bez wyodrębnionego
architektonicznie prezbiterium (w sensie funkcjonalnym wydziela jest
dwustopniowe podwyższenie). Ściany wnętrza wyprawione gładkimi tynkami,
utrzymanymi w kolorze białym. Po stronie zachodniej - na granicy
pomiędzy pierwotną a wtórną częścią obiektu empora muzyczna, wsparta
dwoma ceglanymi filarami. Balustrada empory pełna, płycinowa,
oblistwowana boazerią sosnową. Wyposażenie
_Na wschodniej ścianie
wnętrza zawieszone trójdzielne retabulum ołtarza, wykonanego w 1691 r.
przez Jakuba Hencke. W środkowym polu rzeźbiona scena Ukrzyżowania
(wtórnie przemalowana); w polach bocznych ustawione XIX-wieczne, gipsowe
figury Ewangelistów, a w pełnołukowych niszach XVII-wieczne
płaskorzeźby, przedstawiające św. Jana i Marka. Wnętrze obiektu
doświetla m. in. neobarokowy świecznik 6-ramienny (pocz. XIX w.). Po
północnej stronie ołtarza ustawiona drewniana, neogotycka, sześcioboczna
chrzcielnica kielichowa (XIX/XX w.). Na filarze empory zawieszony
drewniany krucyfiks z gipsową figura Chrystusa (pocz. XX w.). Nie
zachowały się m. in. : dzwon z 1693 r. (wyk. w kołobrzeskiej pracowni E.
Kritewidta), naczynia liturgiczne, barokowa ambona (aut. J. Hencke)
oraz żeliwne, XIX-wieczne lichtarze. W garażu plebanii przechowywane są
resztki płycin
Bryła
Kościół górawiński ma formę leżącego
prostopadłościanu, nakrytego wysokim dachem dwuspadowym (linia styku
dachów części pierwotnej i wtórnej zaznaczona niewielkim uskokiem).
Wysokość całkowita obiektu ok. 880 cm; stosunek wysokości ścian do
wysokości dachu jak ca 1 : 1. Z środkowej części dachu zachodniej
(wtórnej) części obiektu, w linii kalenicy, wyprowadzona jest niewielka,
czworoboczna, zestopniowana sygnaturka (jej ściany obite blachą
ocynkowaną, w karo"), przykryta czteropołaciowym daszkiem namiotowym.
Przy ścianie południowej prostopadłościenna przybudówka-przedsionek
(wys. ca 430 cm), przykryta daszkiem dwuspadowym. Opisywany kościół jest
obiektem jednokondygnacjowym (wysokość sali ca 600 cm),
niepodpiwniczonym (brak informacji o istnieniu krypt); przestronne
poddasze nie ma
charakteru użytkowego.
Elewacje
Kompozycja
architektoniczna obiektu oparta była pierwotnie na rozmieszczeniu
elementów szkieletu konstrukcyjnego (słupach, ryglach, podwalinach i
oczepach), wyznaczających podziały tak w układzie horyzontalnym jak i
wertykalnym, podkreślonych zróżnicowaniem kolorystycznym z płaszczyznami
kwater międzyryglowych (elementy drewniane przyciemnione na brunatno
substancją ropopochodną wypełnienie ceglane). Elewacje długie miały
podział 3-osiowy, elewacja wschodnia 2-osiowy. W lekko nadwieszonym
wschodnim szczycie dachu zwracają uwagę - częściowo słabo czytelne -
inskrypcje, informujące o budowniczych i dacie powstania kościoła oraz
zawierające cytaty z Pisma Świętego. Belka podwaliny szczytu dachu
(pierwotnie ułożona na belkach stropowych w układzie W - E) dekorowana
snycerskimi ornamentami kostkowym i sznurowym (ten drugi motyw
powtórzony jest w ryglach tego szczytu dachu). Architektoniczny wyraz
obiektu wtórnie zmieniony przybudówką zachodnią, harmonizującą wszakże z
pierwotnym charakterem.
Uzupełnienie (Tadeusz Dach)
Brawo Pawle!
Artykuł podaje wiele szczegółów, o
ktrórych ja nie pisałem, między innymi dlatego, ponieważ nie
wszystkie dane interesują czytelników.
Jednak chciałbym kilka uzupełnień
dołączyć:
-
W roku 1291, po raz
pierwszy napisano, że w Gorawinie istnieje parafia („parochia
-
-
Ghoravin”).
Stało się to przy okazji stworzenia dokumentu, odnośnie
wydzielenia granicy i podziału między terenami, podległymi
biskupowi w Kamieniu Pomorskim (niem. Cammin), a kapituły
katedralnej w Kołobrzegu. Gorawino było tam wykazane, jako
miejscowość, mająca swój kościół parafialny.
-
Data budowy kościoła. Tak jak
piszesz, podawana jest w dwóch wersjach. Skłaniam się jednak do
datay 1624 , ponieważ podczas ostatniej konserwacji belek
zewnętrzynch
koledzy ze Stowarzyszenia Historycznego „Dębosz”
weszli na rusztowanie i odczytali z bliska napis, który istnieje od
czasu budowy, a który cytował L. Böttger w swoim opracowaniu. Na
początku wojny trzydziestoletniej (1618 - 1648), kościół w
Gorawinie został zniszczony i później odbudowany przez Wilcke
von Manteuffel w 1624 roku. Mógł zostać zniszczony w wyniku
pożaru, o czym może świadczyć fakt, iż na ścianie wschodniej
były nadpalone belki zewnętrzne. Na jednej z nich jest napis
„ Joachim Henkel – Haet mich gebauwet (zbudował mnie ) –
Hans Meider Anno 1624”. Belka z tym napisem do dziś
jest widoczna na ścianie kościoła.
-
Dzwony. Pierwszy, nieduży dzwon został
zawieszony na wieży kościoła w 1693 roku. Dzwon ten posiadał
napis: „Henneke, Marten Rheten, Marten Bublitz”. Obok tego
napisu, na krzyżu umieszczonym na dzwonie, był napis „Płynąłem
przez ogień, oblał mnie nim Ernst Kridewidt. Colberg 1693.”
Dzwon, który jest obecnie w katedrze we Flensburgu w Niemczech,
został zawieszony w kościele w Gervin
dopiero w 1923 roku. Dzwon
ten został skonfiskowany podczas II wojny światowej i wywieziony
do
Niemiec gdzie w okolicach Hamburga zgromadzono ich ok. 1300
szt., które nie zostały przetopione. Tam został odnaleziony w
1945 przez kołobrzeskiego superintendenta Handtmanna,
przeniesionego do Flensburga. Sprowadził on dzwon do tej
miejscowości, gdzie przetrwał wojnę. Obecnie dzwon ten znajduje
się w katedrze pod wezwaniem Św. Marii, właśnie we Flensburgu.
Jest to największy dzwon tam zawieszony. Może jest czas aby starać
się o jego „powrót” do kościoła w Gorawinie...
Tadeusz Dach
|
|
|
Imieniny
27 Kwietnia 2024 | Sobota | Imieniny obchodzą: Anastazy, Andrzej, Bożebor, Kanizjusz, Martyn, Piotr, Teofil, Zyta | Do końca roku zostało 249 dni. |
Programy tv
Gościmy
Odwiedza nas 1 gość
|