gorawino 026m.jpg
powered_by.png, 1 kB
Strona główna
Historia parafii Gorawino cz.1 Utwórz PDF Drukuj Poleć znajomemu
Redaktor: Administrator   
Jest to artykuł z 2008 roku, rozszerzony o nowe informacje oraz zdjęcia.

Image Okres do końca II wojny światowej

Pierwsza pisana informacja o istnieniu wsi Gorawino z 1224 roku( a właściwie Jerowino), pochodziła z dokumentu "Norbertanki",  dotyczącego powołania do życia nowego klasztoru w Trzebiatowie przez księżną pomorską Anastazję. W dokumencie tym, księżna przekazuje spod władania młodego jeszcze wówczas klasztoru w Białobokach ( niem. Belbuck), w posiadanie żeńskiego klasztoru Norbertanek, szereg miejscowości, w tym również Gorawino.

                 Należy założyć ( nie mamy na ten temat żadnych dokumentów ), że już w tym czasie musiał także istnieć jakiś kościółek w Gorawinie.

              W roku 1291, po raz pierwszy napisano, że w Gorawinie istnieje parafia („parochia Ghoravin”). Stało się to przy okazji stworzenia dokumentu, odnośnie wydzielenia granicy i podziału między terenami, podległymi biskupowi w Kamieniu Pomorskim (niem. Cammin), a kapituły katedralnej w Kołobrzegu. Gorawino było tam wykazane, jako miejscowość, mająca swój kościół parafialny.

Image
Kościół w okresie międzywojennym
 

Również prof. Ślaski w swoim opracowaniu ( „Dzieje ziemi kołobrzeskiej do czasów jej germanizacji”) podaje, że już w XIII wieku w Gorawinie był kościół.

Przez kilka następnych wieków parafia w Gorawinie przechodziła kilkakrotnie we władanie Trzebiatowa, Gryfic lub Kołobrzegu.

       W początkach reformacji (1535) Gorawino było w posiadaniu rodu Manteufflów z Kiełpina, a kościół i parafia podlegały pod Gryfice. W 1540 roku ustalano podczas prowadzonych wizytacji, majątek pojedynczych kościołów, ich dochody i renty oraz stosunki pastoralne. Z tego okresu pochodzi informacja, która mówi, że parafia Gorawino wpłacała pieniądze na odbudowę kościoła św. Marii w Gryficach. W tym czasie wprowadzono nowa naukę Lutra na ziemiach leżących na Pomorzu, w tym w Gorawinie.

            Proboszczowie parafii ewangelickiej od czasu reformacji:

  1594 - 1612        Bernhard Matthias

  1615 - 1631       Michael Braunsberg

  1631 - ?             Joachim Gadebusch

  ok. 1657            Rudolphus Sohrweide

1662 – 1705      Friedrich Meyer

1706 – 1748      Josua Matthaus Hess

1749 – 1750      Ernst Christian Birkenstadt

1751 – 1761      Heinrich Gottlieb Ludwig

1763 – 1783      Johann Georg Friedrich Hartmann

1783 – 1808      Johann Gottfried Pricelius

1808 -  1813      Johann Wilhelm Christoph Heinrich

1813 – 1826      Franz Jacob Schramm

1826 -  1850

1850 -  1853      Ernst Anton Wilhelm Rudolf Vogel

1854 – 1873      August Theodor Klug

1874 -  1909      Georg Gustaw Julius Backe

1909 – 1946      Ernst Albert Backe

Image
Kościół , pocz. XX wieku

             Ostatni pastor ewangelicki z Przedwojennego Gorawina, Ernst Backe, pisał w swojej gazetce parafialnej w 1920 roku, że niewiele jest informacji o kościele z tego okresu (okresu reformacji). Jeden z jego poprzedników w parafii, pastor Klug już w 1864 roku zaczął spisywać regularnie informacje o parafii i samej miejscowości. Z tego źródła dowiadujemy się, że w 1594 roku, w skład parafii wchodziły miejscowości Schwette i Baldickow (Schwedt i Baldeckow), tj. obecne Świecie Kołobrzeskie oraz Białokury. W tym czasie, patronem parafii byli Manteufflowie z Kiełpina, Starnina oraz Smokęcina.  Co prawda, już w 1565 roku w Gorawinie gospodarzył Peter Schley, lecz jeszcze w XVII wieku było ono faktycznie własnością Wilcke Manteuffla.

            Na poczatku wojny trzydziestoletniej (1618 - 1648), kościół w Gorawinie został zniszczony i później odbudowany przez wspomnianego już Wilcke von Manteuffel w 1624 roku.  Mógł zostać zniszczony w wyniku pożaru, o czym może świadczyć fakt, iż na ścianie wschodniej były nadpalone belki zewnętrzne.  Na jednej z nich był napis „ Joachim Henkel – Haet mich gebauwet (zbudował mnie ) – Hans Meider Anno 1644”.  Belka z tym napisem do dziś jest widoczna na ścianie kościoła. Był to budynek zbudowany z muru pruskiego ze spiczastą drewnianą wieżą, mieszczącą się od strony zachodniej.

Image
Wnętrze kościoła przed 1945 r.

  Z relacji wspomnianego pastora Kluge, dowiadujemy się, że pierwszy nieduży dzwon został zawieszony na wieży kościoła w 1693 roku.

            Od pierwszych lat XVIII wieku kronikę kościoła i parafii prowadził pastor Hesser. Zawarł w niej wykaz rodzin mieszkających w poszczególnych miejscowościach parafii, w której mieszkało łącznie 219 osób (na poczatku XX wieku 1180) . W Gorawinie w owym czasie mieszkało 89 osób w 15 rodzinach: dwie rodziny o nazwisku Spaude, 2 rodziny Dettmer, 2 rodziny Schumacher, 1 rodzina Harrmann, 2 rodziny Behling. W Świeciu mieszkało 69 osób w jedenastu rodzinach: 1 rodzina Timm, 2 rodziny Gruchow, 4 rodziny Radtke, 1 rodzina Teig, 1 rodzina Grunwaldt. W Białokurach mieszkało 61 osób w dziesięciu rodzinach w tym 3 rodziny Hencke, 1 rodzina Bublitz.  

            Ten sam pastor wspomina jak w jedną z sobót czerwcowych spadł ogromny grad, który zniszczył wszystko na polach. Ogłosił, to zresztą, jako dopust boży, a parafian zobligował do uczestnictwa w kolejnych modłach oraz składania ofiar na rzecz kościoła.

            Pierwsze księgi kościelne zostały założone w 1701 roku, jednak ani one ani też kronika kościoła nie zachowały się do czasów współczesnych. Budynek kościoła   od momentu wybudowania, do drugiej połowy XIX wieku, praktycznie pozostał bez żadnych zmian w architekturze. Dopiero większe prace remontowe prowadzono pod koniec XIX wieku, o czym możemy się dowiedzieć z dokumentów znajdujacych się w Archiwum Państwowym w Koszalinie.

Image
Ołtarz przed 1945 r.
  Z zachowanych akt parafialnych w Archiwum Państwowym z XIX wieku, można stwierdzić, że o wszystkim decydowała rada parafialna. Wszystkie wydatki, nawet te najdrobniejsze w postaci kilku marek były odnotowane i opisane w dokumentach. Najwięcej dokumentów z tego okresu dotyczy bieżących remontów i napraw w kościele. Na uwagę zasługuje fakt, iż parafia w Gorawinie miała swoją oryginalną pieczątkę.

Image
Pieczęć parafii Gorawino

          Wewnątrz kościoła, z pierwszej połowy XVII wieku, a więc od początku powstania kościoła, była płaskorzeźba przy ołtarzu, balustrady galerii, stół chrzcielny stojący w wieży oraz resztki ambony. Na wieży mieściły się dwa dzwony  (1880 r.). Większy z nich został ponownie odlany z powodu uszkodzenia, a później w czasie I wojny światowej został oddany w związku z nakazem władz i prawdopodobnie przelany na potrzeby wojenne. Mniejszy dzwon posiadał napis: „Henneke, MartenRheten, Marten Bublitz”. Obok tego napisu, na krzyżu umieszczonym na dzwonie, był napis „Płynąłem przez ogień, oblał mnie nim Ernst Kridewidt. Colberg 1693.”. Większy dzwon, w czasie I wojny światowej, został przez władze zabrany.  W 1923 roku, ówczesny pastor Backe, sprowadził średniowieczny dzwon z Turyngii, który został również oddany na cele wojenne podczas II wojny światowej. W roku 1945 kołobrzeski superintendent Handtmann, przeniesiony do Flensburga, sprowadził tam dzwon, gdzie przetrwał wojnę. Obecnie znajduje się on w kościele pod wezwaniem Św. Marii, właśnie we Flensburgu.

           Parafia w Gorawinie w  1940 roku nadal obejmowała Białokury i Świecie bez Starego Dworu i  Ziemi Mnichów (Monchchgrund), które należały do Dargosławia, a także trzy obejścia ze Starnina. Liczyła ok. 1220 osób i nie posiadała kościoła filialnego. Do 1818 r. parafia podlegała Synodowi w Trzebiatowie, a później kołobrzeskiemu okręgowi kościelnemu. Ziemia należąca do parafii w 1860 roku obejmowała ok. 82,5 ha i była wydzierżawiana (m. in. przez Otto Scheela). Stary cmentarz znajdował się wokół kościoła, a nowy od połowy XIX wieku był położony w północnej części miejscowości, przy drodze do Świecia.

            11 maja 1923 roku odsłonięto zbudowany przy kościele pomnik ku czci ofiar poległych w I wojnie światowej. Wybudowany został ze składek mieszkańców Gorawina Świecia oraz Białokur przez firmę „Kruschke” z Kołobrzegu. Na pomniku widniała tablica z wykazem 60 osób, które zginęły w czasie tej wojny z terenu parafii.

Image
Pomnik ku czci ofiar I wojny światowej

             W 1925 roku w Gorawinie  99,4%  mieszkańców należało do kościoła ewangelickiego. W tym samym roku we wsi mieszkało 3 katolików i 1 Żyd.

 

Image
Ostatni pastor Ernst Albert Backe
          Na początku XX wieku działania kościoła wspomagała siostra zakonna ze Szczecińskiego Domu „Służby Kościelnej”. W 1920 roku małżonka pastora Backe, Johanna Backe, założyła grupę „Ewangelickiej Pomocy Kobietom” oraz „Związek Panieński”. Z inicjatywy najstarszego kościelnego Otto Raascha, powstał też przy kościele chór, którego pierwszym prowadzącym był pan Tech z Sellnow (Zieleniewa).

Ostatnim pastorem w Gorawinie był Ernst Albert Backe, syn poprzedniego pastora Georga GustavaJuliusa Backe. Urodził się on 26 stycznia 1872 roku i po ukończeniu w Kołobrzegu Gimnazjum Katedralnego zdał tam maturę w 1892 roku.  Od 20.07.1902 roku został kaznodzieją pomocniczym w zakładach Kücken mühler w Szczecinie, potem  w roku 1904 został wikarym w Űckermünde. Od dnia 1.10.1909 roku był kaznodzieją pomocniczym w Königsfeld, a od 1.10.1909 roku jako następca swojego ojca, został pastorem w Gorawinie.  W lutym 1946 roku  został on wraz z całą rodziną odesłany przez władze Polski do Niemiec. Zmarł w 1967 r, mając 95 lat.

 

Opracowano na podstawie:

- K. Ślaski, Dzieje ziemi kołobrzeskiej do czasów jej germanizacji, 1948

-  M. Vollack, Das Kolberger Land. Seine Städte und Dorfer. Ein pommersches

   Heimatbuch, 1999,

- informacji ze strony http://hennwald.npage.de/,

- dokumentów z Archiwum Państwowego Koszalin

 
« poprzedni artykuł   następny artykuł »

Imieniny

20 Kwietnia 2024
Sobota
Imieniny obchodzą:
Agnieszka, Amalia,
Czesław, Czech,
Czechasz, Czechoń,
Florencjusz,
Florenty, Nawoj,
Sulpicjusz, Szymon,
Teodor
Do końca roku zostało 256 dni.

Programy tv

Gościmy






© 2024 gorawino.net :: Joomla! i J!+AL jest Wolnym Oprogramowaniem wydanym na licencji GNU/GPL.