Tradycje i obyczaje świąt Bożego Narodzenia |
Autor: W. Z. | |
Opłatek.Dzielenie się opłatkiem to dla nas Polaków, jedna z najświętszych tradycji świąt Bożego Narodzenia. Są już poświęcone i czekają na nas w kościołach. To chrześcijanie zapoczątkowali ten zwyczaj. Tym , którzy nie mogli byś na Mszy zanoszono do domów poświęcony chleb. Tradycję tę przejęły dwory i pałace, później domy mieszczańskie około XVIII wieku. Dopiero w XIX stuleciu zwyczaj ten dotarł do mieszkańców wsi. Opłatek to rodzaj ciasta przaśnego (taki, który nie uległ fermentacji, niekwaśny, bez zakwasu) wypiekanego z mąki pszennej i wody w przygotowanych do tego specjalnych foremkach. Opłatki zdobiono motywami chrześcijańskimi. Produkcją opłatków dla parafian zajmowali się dawniej kościelni, organiści, wikariusze. W okresie adwentu rozwoził je organista, otrzymując w zamian od gospodarzy jajka, kiełbasę, słoninę, chleb lub pieniądze. W dawnych czasach wypiekano kolorowe opłatki, którymi gospodarz dzielił się ze zwierzętami w noc wigilijną. Miało to zapewnić zwierzętom „dobre chowanie” i chronić je od chorób i uroków.W pierwszej połowie XIX wieku pojawiły się znane w Polsce ozdoby wykonane z opłatka. Zawieszano je pod sufitem , nad wigilijnym stołem. Miały one chronić ludzi i ich dobytek od wszelkiego zła, lecz również zapewnić szczęście i dostatek w nadchodzącym roku. Śpiewanie kolęd.Kolęda – pieśń religijna o tematyce związanej z narodzeniem Chrystusa, śpiewana w okresie świąt Bożego Narodzenia. W dawnych czasach kolęda była pieśnią ludową związaną z obrzędami Nowego Roku i z obyczajem składania życzeń pomyślności w gospodarstwie i w domu, za co należały się podarki. Z czasem miejsce tych pieśni zajęły inne również związane tematycznie z Bożym Narodzeniem. Strojenie choinki.Choinka przywędrowała do Polski na przełomie XVIII i XIX wieku wraz z rodzinami urzędników i żołnierzy pruskich. Zwyczaj ustawiania wystrojonego drzewka znano w Niemczech już w XV wieku. W Polsce choinka przyjęła się początkowo w miastach, na wieś trafiła dopiero w latach 20 XX wieku. Tak na stałe zagościła dopiero po II Wieczerza wigilijna.Wigilia Bożego Narodzenia była i jest wielką uroczystością, dlatego przywiązujemy do tego wielką wagę. Pod wykrochmalony, biały obrus kładziemy cienką warstwę pachnącego sianka (symbolizuje stajenkę).W niektórych domach po zakończonej wieczerzy panny i kawalerowie wyciągali spod obrusa źdźbło siana, wróżąc sobie przyszłość. Źdźbło zielone oznaczało szybkie zamążpójście, a lekko uschnięte wróżyło starokawalerstwo lub staropanieństwo. Potrawy wigilijne.Od niepamiętnych czasów wieczerza wigilijna w Polsce składała się z postnych dań. Duża liczba dań wróżyła dobrobyt w nadchodzącym roku, dlatego przygotowywano ich sporo. Dziś popularnym zwyczajem przygotowujemy 12 dań, po jednym na każdy miesiąc. Wszystkim potrawom przypisywano symboliczne znaczenie: opłatek – symbolizuje zgodę i jedność, chleb – dobrobyt i początek nowego życia, wypieki z mąki – pomyślność w nadchodzącym roku, ryba – przypominała o chrzcie i zmartwychwstaniu, odradzaniu życia i nieśmiertelności, groch – chronił przed chorobami, mak – zapewniał płodność, jabłka – mają chronić przed chorobami gardła, a orzech przed bólem zębów. Puls Rymania nr 5 (36)/2011 |